در روزهای اخیر، موضوع استخراج غیرمجاز رمزارزها بار دیگر به صدر اخبار بازگشته است. دلیل آن نیز انتشار گزارشی از سوی شرکت توانیر درباره وقوع ۱۱ مورد آتش‌سوزی ناشی از فعالیت غیرقانونی دستگاه‌های ماینر در نقاط مختلف کشور است؛ حوادثی که علاوه بر خسارات مالی سنگین، تهدیدی جدی برای ایمنی عمومی به شمار می‌روند.
این آتش‌سوزی‌ها در شهرهایی همچون قم، مشهد، تهران، یزد، یاسوج، خرمشهر، شیراز و اصفهان ثبت شده‌اند و به گفته مسئولان، علت اصلی آن‌ها استفاده از تجهیزات استخراج رمزارز در مکان‌های غیرایمن و بدون رعایت استانداردهای فنی بوده است.
واکنش رسمی توانیر
مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، در نامه‌ای رسمی به دفتر معاون اول رئیس‌جمهور، نسبت به خطرات رو به افزایش استخراج غیرمجاز رمزارزها هشدار داد. وی در این نامه تأکید کرده است که بر اساس مستندات موجود، استفاده از دستگاه‌های ماینر غیرمجاز در محیط‌های نامناسب، علاوه بر تهدید جان افراد، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به شبکه برق کشور وارد کند.
او از وزارت کشور و سازمان آتش‌نشانی خواسته است تا با همکاری یکدیگر، اطلاع‌رسانی عمومی گسترده درباره خطرات ناشی از استفاده غیرمجاز از ماینرها و فعالیت‌های استخراج رمزارز انجام دهند. این اطلاع‌رسانی باید به گونه‌ای باشد که مخاطبان بتوانند پیامدهای جدی ناشی از این اقدامات، از جمله آتش‌سوزی، آسیب به شبکه برق و خطرات جانی، را به خوبی درک کنند.
اجرای این برنامه اطلاع‌رسانی می‌تواند از طریق رسانه‌های رسمی، شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها و مطبوعات انجام شود تا هر گروهی از جامعه، چه کاربران خانگی و چه فعالان حرفه‌ای در حوزه رمزارزها، نسبت به عواقب ناشی از فعالیت‌های غیرقانونی آگاه شوند. با افزایش آگاهی عمومی، احتمال استفاده ایمن و قانونی از ماینرها بیشتر می‌شود و فشار بر شبکه برق نیز کاهش می‌یابد.
چرا ماینرهای غیرمجاز خطرناک هستند؟
دستگاه‌های ماینر برای فعالیت به برق زیادی نیاز دارند. این مصرف بالا، اگر از طریق انشعابات غیرمجاز یا در محیط‌های نامناسب تأمین شود، می‌تواند منجر به افزایش شدید دما، آتش‌سوزی، یا حتی انفجار تجهیزات شود.
برخلاف مراکز استخراج قانونی که تحت نظارت و با تجهیزات استاندارد فعالیت می‌کنند، ماینرهای غیرمجاز معمولاً در فضاهایی مانند انبارها، زیرزمین‌ها یا حتی واحدهای مسکونی نصب می‌شوند؛ مکان‌هایی که فاقد تهویه مناسب و تجهیزات ایمنی هستند.
تأثیر بر شبکه برق کشور
استفاده غیرمجاز از ماینرها نه تنها یک تهدید جدی برای ایمنی است، بلکه فشار قابل توجهی بر شبکه برق کشور وارد می‌کند. این فشار در ساعات اوج مصرف می‌تواند باعث خاموشی‌های ناخواسته و کاهش پایداری برق برای مشترکین شود. بسیاری از کاربران به دلیل عدم آگاهی، ماینرها را در فضاهای غیرایمن و بدون رعایت استاندارد نصب می‌کنند که این مسئله خطر حوادث آتش‌سوزی و آسیب به تجهیزات برقی را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، توانیر تأکید دارد که بهره‌برداری ناصحیح از برق برای استخراج رمزارز، علاوه بر تهدید جان افراد و ایجاد خسارات مالی، یک تهدید جدی برای پایداری و ایمنی شبکه برق ملی به شمار می‌رود.
برای کاهش این خطرات، توصیه می‌شود افراد از ماینرهای دارای استاندارد و تجهیزات ایمن استفاده کنند تا خطر آتش‌سوزی و آسیب به شبکه برق به حداقل برسد. نصب صحیح، تهویه مناسب و رعایت فاصله ایمنی از منابع حرارتی از جمله اقدامات کلیدی در بهره‌برداری ایمن از ماینرها محسوب می‌شوند.
علاوه بر این، استفاده از منابع آموزشی معتبر و راهنماها و مقالات آموزشی موجود در سایت می‌تواند به کاربران کمک کند تا با روش‌های صحیح نصب، نگهداری و مدیریت مصرف برق دستگاه‌های استخراج رمزارز آشنا شوند. آگاهی و آموزش درست باعث می‌شود فشار غیرضروری بر شبکه برق کاهش یابد و فعالیت‌های ماینینگ به صورت ایمن و قانونی انجام شود، بدون آنکه سلامت کاربران یا پایداری شبکه برق به خطر بیفتد.
نقش آگاهی عمومی
کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که پیشگیری از چنین حوادثی تنها با تکیه بر مجازات‌های قانونی امکان‌پذیر نیست، بلکه به یک رویکرد جامع و چندلایه نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین این رویکردها، ارتقای آگاهی عمومی و آموزش گسترده به شهروندان است. در واقع، اگر مردم نسبت به خطرات مستقیم و غیرمستقیم استفاده غیرمجاز از برق برای ماینینگ آگاه شوند—از خطر آتش‌سوزی و آسیب به شبکه برق گرفته تا تبعات اقتصادی و قانونی—تمایل به انجام این کار به‌طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
این آگاهی می‌تواند از طریق کمپین‌های رسانه‌ای، برنامه‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها، و حتی اطلاع‌رسانی مستقیم در قبوض برق یا پلتفرم‌های آنلاین شرکت‌های توزیع انرژی به جامعه منتقل شود. تجربه کشورهای پیشرفته نشان داده است که ترکیب قوانین سخت‌گیرانه با آموزش هدفمند، می‌تواند هم میزان وقوع چنین تخلفاتی را کاهش دهد و هم هزینه‌های سنگین ناشی از آن را به حداقل برساند.
در کنار این، ایجاد مشوق‌های قانونی برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در ماینینگ می‌تواند یک راهکار عملی برای جایگزینی فعالیت‌های غیرمجاز باشد، به طوری که ماینرها به جای استفاده پنهانی از برق شهری، به سمت انرژی خورشیدی یا بادی سوق پیدا کنند که نه تنها ایمن‌تر است، بلکه به پایداری شبکه برق نیز کمک می‌کند.
برای مثال، بسیاری از مردم اطلاع دقیقی ندارند که حتی یک ماینر خانگی می‌تواند در صورت استفاده طولانی‌مدت و بدون رعایت نکات ایمنی، باعث افزایش بیش از حد دمای سیم‌کشی برق شود و در نتیجه خطر آتش‌سوزی جدی ایجاد کند. این موضوع به ویژه در مناطقی که فعالیت‌های استخراج غیرمجاز رایج‌تر است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. آموزش و اطلاع‌رسانی به شهروندان درباره نحوه نصب صحیح ماینر، تهویه مناسب محیط، و استفاده از تجهیزات استاندارد می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از این حوادث داشته باشد و از خسارات مالی و تهدید جان افراد جلوگیری کند.
اقدامات پیشگیرانه توانیر
توانیر برای جلوگیری از تکرار این حوادث، پیشنهادهایی ارائه کرده است:
- همکاری نزدیک با سازمان آتش‌نشانی برای آموزش نیروها و شهروندان
- اطلاع‌رسانی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی
- شناسایی و جمع‌آوری تجهیزات ماینینگ غیرمجاز
- تشویق به استفاده از مراکز استخراج قانونی و دارای مجوز
همچنین، شرکت توانیر اعلام کرده است که مجموعه‌ای از راهنماها و مقالات آموزشی در اختیار عموم قرار خواهد گرفت تا افراد و علاقه‌مندان به رمزارز بتوانند با روش‌های ایمن و قانونی استخراج رمزارز آشنا شوند. این راهنماها شامل نکات فنی درباره نصب و نگهداری ماینرها، رعایت استانداردهای ایمنی و مدیریت مصرف برق است تا خطرات ناشی از استفاده غیرمجاز به حداقل برسد.
علاقه‌مندان می‌توانند این اطلاعات و منابع آموزشی را در بخش آموزش استخراج رمزارز سایت مطالعه کنند، جایی که علاوه بر آموزش‌های عملی، توصیه‌های مهم درباره ایمنی و انتخاب تجهیزات استاندارد نیز ارائه شده است. دسترسی به این منابع می‌تواند به شهروندان کمک کند تا با اطمینان و آگاهی کامل فعالیت‌های استخراج رمزارز خود را مدیریت کنند و همزمان از بروز حوادث و آسیب به شبکه برق جلوگیری کنند.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
ماجرای ماینینگ غیرمجاز تنها به بحث ایمنی و مصرف برق محدود نمی‌شود و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی دارد. این فعالیت‌ها، به دلیل مصرف بالای انرژی و فشار مضاعف بر زیرساخت‌های کشور، می‌توانند هزینه‌های سنگینی برای اقتصاد ملی ایجاد کنند. به‌عنوان مثال، افزایش مصرف برق ناشی از ماینرهای غیرمجاز، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های اضافی در شبکه‌های برق و تجهیزات پشتیبانی را افزایش می‌دهد و ممکن است موجب بالا رفتن قیمت انرژی برای سایر مصرف‌کنندگان شود.
از سوی دیگر، وقوع مکرر آتش‌سوزی‌ها و حوادث مرتبط با ماینینگ غیرمجاز باعث نگرانی عمومی و کاهش اعتماد مردم به خدمات انرژی می‌شود. این کاهش اعتماد می‌تواند بر سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و جذب منابع مالی برای توسعه پروژه‌های انرژی و فناوری تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، تکرار چنین حوادثی ذهنیت جامعه را نسبت به رمزارزها و استفاده قانونی از ماینرها تحت تأثیر قرار می‌دهد و مانع از توسعه سالم این حوزه می‌شود.
با توجه به این موضوعات، کارشناسان تأکید دارند که کنترل و نظارت دقیق بر فعالیت‌های ماینینگ، آموزش همگانی درباره خطرات استفاده غیرمجاز و تشویق به بهره‌برداری قانونی از ماینرها، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فشار بر شبکه برق و پیشگیری از خسارات مالی و اجتماعی داشته باشد. در نهایت، آگاهی عمومی و رعایت مقررات، کلید پیشگیری از پیامدهای منفی ماینینگ غیرمجاز است.
جمع‌بندی
افزایش آتش‌سوزی‌ها به دلیل ماینینگ غیرمجاز، زنگ خطری جدی برای مسئولان، نیروهای امدادی و حتی شهروندان عادی است. دستگاه‌های ماینر، به دلیل مصرف بالای برق و تولید گرمای زیاد، در صورتی که بدون رعایت استانداردهای فنی و در مکان‌های غیرایمن استفاده شوند، می‌توانند به‌سرعت باعث بروز حوادثی جبران‌ناپذیر شوند.
رعایت مقررات و استفاده از تجهیزات ماینر استاندارد، نه تنها خطر آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد، بلکه موجب می‌شود فشار کمتری بر شبکه برق کشور وارد شود. آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی صحیح درباره خطرات ماینرهای غیرمجاز نیز نقش مهمی در پیشگیری دارد. اگر شهروندان بدانند که نصب یک ماینر در یک فضای بسته و بدون تهویه مناسب می‌تواند منجر به ذوب شدن سیم‌کشی، انفجار یا حتی آتش‌سوزی گسترده شود، بی‌شک در استفاده از این تجهیزات دقت بیشتری به خرج خواهند داد.
از سوی دیگر، ایجاد مراکز استخراج قانونی با مجوز رسمی و تجهیزات ایمن، می‌تواند جایگزین مناسبی برای فعالیت‌های غیرمجاز باشد. این اقدام علاوه بر کاهش خطرات ایمنی، امکان نظارت بهتر بر مصرف انرژی و جلوگیری از خاموشی‌های ناگهانی را فراهم می‌کند. در نهایت، ترکیبی از قوانین سخت‌گیرانه، آموزش همگانی و زیرساخت‌های ایمن می‌تواند مسیر استفاده مسئولانه از ماینرها را هموار کند.
توانیر با صدور هشدار رسمی خود، به وضوح نشان داده است که ماجرا تنها یک مشکل فنی یا محدود به حوزه برق نیست، بلکه به یک دغدغه ملی و حتی اجتماعی تبدیل شده است. این پیام به معنای آن است که ادامه استفاده غیرمجاز از ماینرها نه‌تنها می‌تواند به زیرساخت‌های برق کشور آسیب بزند، بلکه امنیت عمومی، اقتصاد و رفاه مردم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این رو، مقابله با این پدیده نیازمند همکاری همه دستگاه‌های اجرایی، نهادهای امنیتی، رسانه‌ها و البته مشارکت فعال مردم است. تنها با چنین رویکردی می‌توان از بروز بحران‌های گسترده‌تر جلوگیری کرد.
