مقدمه
بانک مرکزی ایران در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۴۰۳، پیش‌نویس سند «ضوابط فعالیت سکوهای مبادله رمزارز» را منتشر کرد. این سند که در ۲۵ صفحه تنظیم شده، به بررسی الزامات و مقررات مربوط به صرافی‌های رمزارز در ایران می‌پردازد. در این مقاله، به مهم‌ترین بخش‌های این پیش‌نویس و تاثیر آن بر فعالان حوزه رمزارز در ایران می‌پردازیم.
هدف سند ضوابط فعالیت سکوهای مبادله رمزارز
هدف اصلی این سند، تعیین چارچوب‌های قانونی و مقررات شفاف برای فعالیت صرافی‌های رمزارز در ایران است. بانک مرکزی ایران با تدوین این مقررات قصد دارد فعالیت سکوهای مبادله رمزارز را ساماندهی کند و از بروز تخلفات، کلاهبرداری‌ها و جرایم مالی جلوگیری به عمل آورد. این چارچوب‌ها همچنین تلاش دارند با ایجاد شفافیت در معاملات، اعتماد سرمایه‌گذاران و کاربران را افزایش دهند و بستری امن برای فعالیت قانونی صرافی‌ها فراهم کنند.
علاوه بر این، این اقدام می‌تواند به نظارت بهتر بر جریان‌های مالی مرتبط با رمزارزها کمک کرده و از ورود سرمایه‌های غیرقانونی به این بازار جلوگیری کند. تدوین چنین مقرراتی نشان‌دهنده اهتمام بانک مرکزی به توسعه بازار رمزارزها به شیوه‌ای پایدار و قابل اعتماد است و نقش مهمی در هدایت این صنعت نوظهور در مسیر قانونی و شفاف ایفا می‌کند.
تعریف سکوی مبادله رمزارز
در این سند، سکوی مبادله رمزارز به‌طور دقیق به عنوان «سامانه‌ای که امکان خرید، فروش، تبدیل و انتقال رمزارزها را برای کاربران فراهم می‌کند» تعریف شده است. این سکوها می‌توانند به دو شکل متمرکز یا غیرمتمرکز فعالیت کنند؛ سکوهای متمرکز معمولاً توسط یک نهاد مشخص مدیریت می‌شوند و کنترل کامل بر معاملات و دارایی‌ها دارند، در حالی که سکوهای غیرمتمرکز بدون نیاز به واسطه فعالیت می‌کنند و تراکنش‌ها مستقیماً بین کاربران انجام می‌شود.
تعریف دقیق و دسته‌بندی این سکوها به بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی کمک می‌کند تا چارچوب قانونی مشخصی برای فعالیت آن‌ها تدوین کنند، از شفافیت معاملات اطمینان حاصل شود و امنیت کاربران در برابر خطرات احتمالی افزایش یابد. همچنین، این تعریف می‌تواند به کاربران و سرمایه‌گذاران کمک کند تا با آگاهی بیشتر از نوع و ماهیت سکوی مورد استفاده خود، تصمیمات بهتری در معاملات رمزارز اتخاذ کنند.
شرایط دریافت مجوز
بر اساس پیش‌نویس بانک مرکزی، تمامی سکوهای مبادله رمزارز موظف‌اند برای فعالیت قانونی، مجوز دریافت کنند. شرایط دریافت مجوز شامل موارد زیر است:
– ثبت شرکت در ایران
– داشتن سرمایه اولیه مشخص (مبلغ سرمایه اولیه در سند ذکر نشده است)
– ارائه مدارک هویتی مدیران و سهام‌داران
– رعایت الزامات فنی و امنیتی
محدودیت‌ها و الزامات کاربران
بر اساس این سند، کاربران سکوهای مبادله رمزارز موظف به انجام احراز هویت هستند تا هویت آن‌ها به‌طور کامل تأیید شود و از فعالیت‌های غیرقانونی و پولشویی جلوگیری شود. علاوه بر این، محدودیت‌هایی برای سقف تراکنش‌های کاربران در نظر گرفته شده است تا کنترل بهتری بر جریان مالی در این پلتفرم‌ها اعمال شود. به طور مشخص، سقف تراکنش روزانه هر کاربر معادل ۲۵۰ میلیون تومان و سقف تراکنش ماهانه معادل ۱ میلیارد تومان تعیین شده است.
این محدودیت‌ها با هدف کاهش ریسک‌های مالی و افزایش امنیت معاملات وضع شده و به بانک مرکزی امکان می‌دهد نظارت موثرتری بر فعالیت‌های صرافی‌ها داشته باشد. همچنین، کاربران با آگاهی از این محدودیت‌ها می‌توانند برنامه‌ریزی بهتری برای خرید، فروش و انتقال رمزارزهای خود انجام دهند و از بروز مشکلات قانونی یا مالی احتمالی پیشگیری کنند.
رمزارزهای مجاز
در این پیش‌نویس، فهرستی از رمزارزهای مجاز برای مبادله به صورت مشخص ارائه نشده است. با این حال، بانک مرکزی ایران اعلام کرده که تعیین رمزارزهای مجاز بر عهده این نهاد خواهد بود و فهرست مربوطه به صورت دوره‌ای به سکوهای مبادله اعلام می‌شود. این اقدام باعث می‌شود فعالیت صرافی‌ها شفاف‌تر و تحت نظارت دقیق‌تری قرار گیرد و از معامله رمزارزهای غیرمجاز یا پرریسک جلوگیری شود.
همچنین، این رویکرد به کاربران کمک می‌کند با اطمینان بیشتری معاملات خود را انجام دهند و خطر مواجهه با دارایی‌های غیرقانونی یا تقلبی را کاهش دهند. انتشار دوره‌ای فهرست رمزارزهای مجاز به بانک مرکزی این امکان را می‌دهد که با تغییر شرایط بازار و ریسک‌های مالی، به‌روزرسانی‌های لازم را اعمال کند و سازگاری قوانین با تحولات بازار را حفظ نماید.
الزامات امنیتی و فنی
سکوهای مبادله رمزارز موظف‌اند استانداردهای امنیتی و فنی مشخصی را رعایت کنند تا امنیت دارایی‌ها و اطلاعات کاربران تضمین شود. این الزامات شامل ذخیره‌سازی امن دارایی‌ها، انجام پشتیبان‌گیری منظم از اطلاعات، استفاده از پروتکل‌های پیشرفته رمزنگاری و مدیریت ریسک جامع است. رعایت این استانداردها به کاهش خطرات احتمالی مانند هک، سرقت اطلاعات یا از دست رفتن دارایی‌ها کمک می‌کند و موجب افزایش اعتماد کاربران به سکوهای مبادله می‌شود.
علاوه بر این، داشتن سیستم‌های مدیریت ریسک قوی به صرافی‌ها امکان می‌دهد در مواجهه با نوسانات شدید بازار و رخدادهای غیرمنتظره، واکنش سریع و مناسبی داشته باشند. این اقدامات، به طور کلی موجب ارتقای امنیت، شفافیت و پایداری فعالیت صرافی‌های رمزارز در ایران می‌شود و نشان‌دهنده تعهد بانک مرکزی به حفاظت از حقوق کاربران و توسعه سالم بازار است.
مالیات و گزارش‌دهی
بر اساس این سند، سکوهای مبادله رمزارز موظف‌اند تمامی اطلاعات مربوط به تراکنش‌های کاربران را به مراجع ذی‌ربط گزارش دهند تا شفافیت مالی و نظارت قانونی بر فعالیت‌ها تضمین شود. این اقدام به بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی امکان می‌دهد جریان‌های مالی مرتبط با رمزارزها را به‌طور دقیق پیگیری کنند و از فعالیت‌های غیرقانونی یا پولشویی جلوگیری شود. علاوه بر این، موضوع مالیات بر فعالیت‌های رمزارزی نیز در این سند مورد توجه قرار گرفته است؛ بر این اساس، سکوها موظف‌اند مالیات مربوط به تراکنش‌ها را محاسبه و به مراجع مالیاتی پرداخت کنند.
این رویکرد باعث می‌شود بازار رمزارز در چارچوب قانونی فعالیت کند و کاربران و سرمایه‌گذاران از شفافیت مالی و رعایت قوانین اطمینان حاصل کنند. در مجموع، الزام صرافی‌ها به گزارش‌دهی و پرداخت مالیات، گامی مهم در جهت ایجاد یک اکوسیستم رمزارزی پایدار، امن و قابل اعتماد در ایران به شمار می‌رود.
جمع‌بندی
انتشار پیش‌نویس ضوابط فعالیت سکوهای مبادله رمزارز توسط بانک مرکزی ایران، گامی مهم در راستای قانون‌گذاری و ساماندهی بازار رمزارزها در کشور است. با اجرای این مقررات، انتظار می‌رود فعالیت صرافی‌های رمزارز شفاف‌تر و امن‌تر شود و کاربران نیز با اطمینان بیشتری به این بازار ورود کنند.
