مقدمه
بیتکوین، اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان، با یک ویژگی منحصربه‌فرد به وجود آمد: سقف عرضه بیتکوین که برابر با ۲۱ میلیون واحد تعیین شده است. این محدودیت به عنوان یکی از اصول اساسی شبکه شناخته می‌شود و بسیاری از طرفداران معتقدند همین ویژگی، بیتکوین را به طلای دیجیتال تبدیل کرده است. اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا سقف عرضه بیتکوین واقعاً غیرقابل تغییر است؟ آیا امکان دارد در آینده، تعداد بیشتری بیتکوین ایجاد شود؟ در این مقاله به بررسی فنی، اقتصادی و اجتماعی این موضوع می‌پردازیم.
سقف عرضه ۲۱ میلیون بیتکوین چیست؟
سقف عرضه ۲۱ میلیون بیتکوین به این معناست که هرگز بیش از این تعداد بیتکوین وجود نخواهد داشت. این محدودیت توسط خالق ناشناس بیتکوین، ساتوشی ناکاموتو، در کد منبع بیتکوین تعریف شده است. این ویژگی باعث می‌شود بیتکوین برخلاف ارزهای فیات که بانک‌های مرکزی می‌توانند به دلخواه چاپ کنند، دچار تورم نشود.
چرا سقف عرضه تعیین شد؟
ساتوشی ناکاموتو در وایت‌پیپر بیتکوین اشاره کرد که هدف از ایجاد سقف عرضه، مقابله با تورم و حفظ ارزش بیتکوین در طول زمان است. با محدود کردن تعداد کل بیت‌کوین‌ها، این ارز دیجیتال کمیاب می‌شود و همین کمیابی می‌تواند ارزش آن را در بلندمدت حفظ کند. بسیاری از طرفداران بیتکوین معتقدند که این ویژگی، بیتکوین را به ابزاری مناسب برای ذخیره ارزش تبدیل می‌کند.
آیا تغییر سقف عرضه از نظر فنی ممکن است؟
از نظر فنی، کد بیتکوین متن‌باز است و هر کسی می‌تواند آن را تغییر دهد. بنابراین، به صورت تئوری، امکان تغییر سقف عرضه بیتکوین وجود دارد. اما این تغییر ساده نیست و نیازمند اجماع گسترده در شبکه بیتکوین است. برای اعمال چنین اصلاحی، باید اکثر نودها (گره‌ها) و ماینرها نسخه جدیدی از نرم‌افزار بیتکوین را اجرا کنند که در آن، سقف عرضه بیتکوین متفاوتی تعریف شده باشد.
در عمل، این کار بسیار دشوار است. جامعه بیتکوین به شدت محافظه‌کار است و هرگونه تغییر اساسی در پروتکل، به ویژه تغییراتی که می‌تواند ارزش بیتکوین را تحت تأثیر قرار دهد، با مقاومت شدید مواجه می‌شود. به عنوان مثال، در گذشته تغییرات کوچکی مانند افزایش اندازه بلاک نیز با مخالفت‌های زیادی روبه‌رو شد.
چه کسانی می‌توانند سقف عرضه را تغییر دهند؟
در نهایت، این کاربران و مشارکت‌کنندگان شبکه بیتکوین هستند که درباره تغییرات پروتکل تصمیم‌گیری می‌کنند. توسعه‌دهندگان می‌توانند پیشنهادهایی برای تغییر ارائه دهند، اما بدون حمایت اکثریت ماینرها و کاربران، هیچ اصلاحی اجرایی نخواهد شد. اگر جامعه با تغییر سقف عرضه بیتکوین موافق نباشد، شبکه به دو شاخه تقسیم خواهد شد و یک فورک (انشعاب) جدید به‌وجود می‌آید که معمولاً ارزش و اعتبار کمتری نسبت به بیتکوین اصلی خواهد داشت.
انگیزه‌های تغییر سقف عرضه
یکی از دلایل احتمالی برای تغییر سقف عرضه بیتکوین، نگرانی درباره امنیت شبکه پس از پایان پاداش استخراج است. در حال حاضر، ماینرها علاوه بر کارمزد تراکنش‌ها، پاداش استخراج بلاک را نیز دریافت می‌کنند. اما پس از استخراج آخرین بیتکوین (احتمالاً در سال ۲۱۴۰)، تنها منبع درآمد ماینرها کارمزد تراکنش‌ها خواهد بود. برخی نگرانند که این درآمد کافی نباشد و امنیت شبکه با کاهش مشارکت ماینرها به خطر بیفتد. در چنین شرایطی، احتمال دارد برخی افراد پیشنهاد افزایش سقف عرضه بیتکوین را مطرح کنند تا پرداخت پاداش استخراج ادامه پیدا کند.
واکنش جامعه بیتکوین به تغییر سقف عرضه
جامعه بیتکوین همواره بر اصل تغییرناپذیری (immutability) تأکید داشته است. بسیاری از کاربران و سرمایه‌گذاران بیتکوین، این ارز را به دلیل محدودیت عرضه و مقاومت در برابر سانسور انتخاب کرده‌اند. هرگونه تلاش برای تغییر سقف عرضه، می‌تواند اعتماد به بیتکوین را خدشه‌دار کند و باعث کاهش ارزش آن شود. تجربه فورک‌های قبلی مانند بیتکوین کش نشان داد که جامعه بیتکوین تمایل چندانی به پذیرش تغییرات اساسی ندارد.
پیامدهای اقتصادی تغییر سقف عرضه
اگر سقف عرضه بیتکوین افزایش یابد، احتمالاً ارزش بیتکوین کاهش پیدا می‌کند. یکی از دلایل اصلی رشد قیمت بیتکوین در سال‌های اخیر، کمیابی آن بوده است. اگر این کمیابی از بین برود، بیتکوین دیگر مزیت رقابتی خود را نسبت به سایر ارزهای دیجیتال و حتی ارزهای فیات از دست می‌دهد. همچنین، اعتماد سرمایه‌گذاران به بیتکوین به عنوان ذخیره ارزش کاهش می‌یابد و ممکن است شاهد فروش گسترده و سقوط قیمت باشیم.
تجربه سایر ارزهای دیجیتال
برخی ارزهای دیجیتال دیگر مانند اتریوم، سقف عرضه مشخصی ندارند و می‌توانند به طور نامحدود تولید شوند. با این حال، بیتکوین همواره به دلیل محدودیت عرضه، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. تجربه نشان داده که ارزهای بدون سقف عرضه، بیشتر در معرض تورم قرار دارند و ارزش آن‌ها در بلندمدت کمتر حفظ می‌شود.
نتیجه‌گیری
در نهایت، اگرچه از نظر فنی امکان تغییر سقف عرضه بیتکوین وجود دارد، اما در عمل این اتفاق بسیار بعید به نظر می‌رسد. جامعه بیتکوین به شدت به اصول اولیه خود پایبند است و هرگونه تلاش برای تغییر این محدودیت با مقاومت شدید روبه‌رو خواهد شد. علاوه بر این، تغییر سقف عرضه بیتکوین می‌تواند پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته باشد و اعتماد کاربران و سرمایه‌گذاران به این ارز دیجیتال را به شدت کاهش دهد. بنابراین می‌توان گفت که سقف عرضه ۲۱ میلیون بیتکوین، یکی از ویژگی‌های اساسی و تقریباً تغییرناپذیر این شبکه باقی خواهد ماند.
پرسش‌های متداول
آیا ممکن است در آینده سقف عرضه بیتکوین تغییر کند؟
در حال حاضر، هیچ نشانه‌ای از تمایل جامعه بیتکوین برای تغییر سقف عرضه وجود ندارد و بعید است که چنین اتفاقی رخ دهد.
چه زمانی آخرین بیتکوین استخراج می‌شود؟
پیش‌بینی می‌شود آخرین بیتکوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج شود.
اگر سقف عرضه تغییر کند، چه اتفاقی برای قیمت بیتکوین می‌افتد؟
احتمالاً قیمت بیتکوین کاهش می‌یابد، زیرا یکی از دلایل اصلی ارزشمند بودن آن، کمیابی است.
آیا سایر ارزهای دیجیتال هم سقف عرضه دارند؟
برخی ارزهای دیجیتال مانند لایت‌کوین و بیتکوین کش سقف عرضه دارند، اما برخی دیگر مانند اتریوم سقف عرضه مشخصی ندارند.
جمع‌بندی
سقف عرضه ۲۱ میلیون بیتکوین، یکی از اصول اساسی و غیرقابل تغییر این ارز دیجیتال است. اگرچه از نظر فنی امکان تغییر آن وجود دارد، اما جامعه بیتکوین به شدت با چنین تغییری مخالف است و احتمال وقوع آن بسیار پایین است. این ویژگی، بیتکوین را به ابزاری مناسب برای ذخیره ارزش و مقابله با تورم تبدیل کرده است و بعید است در آینده تغییر کند.
