پای نتورک (Pi Network) یکی از جنجالی‌ترین پروژه‌های بلاکچینی در سال‌های اخیر است؛ ارزی که میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان آن را روی موبایل‌های خود استخراج کردند و با امید به آینده‌ای روشن، هفت سال منتظر عرضه رسمی آن نشستند. اما حالا، پس از گذشت تنها چند هفته از باز شدن معاملات آزاد، توکن PI با سقوط شدید مواجه شده و به پایین‌ترین سطح تاریخی خود رسیده است. این اتفاق باعث شده که بسیاری از حامیان سابق، پروژه را زیر سؤال ببرند و برخی حتی آن را «کلاهبرداری آهسته» بنامند. در این مقاله به بررسی دلایل سقوط تاریخی پای‌نتورک، واکنش جامعه، تحلیلگران و آینده احتمالی این پروژه می‌پردازیم.
تاریخچه‌ای کوتاه از پای نتورک
پروژه پای‌نتورک در سال ۲۰۱۷ معرفی شد و یکی از شعارهای اصلی آن، امکان استخراج ارز دیجیتال با گوشی موبایل بدون مصرف زیاد انرژی بود. همین وعده ساده، میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان را به خود جذب کرد. تیم توسعه‌دهنده بارها تأکید داشت که پای قرار است انقلابی در دسترسی مردم عادی به ارزهای دیجیتال ایجاد کند. اما برخلاف بیتکوین و اتریوم، این پروژه سال‌ها در مرحله آزمایشی باقی ماند. بسیاری از کاربران حتی شک داشتند که توکنی واقعی برای آن عرضه شود. سرانجام، در ۲۰ فوریه ۲۰۲۵، پای نتورک به طور رسمی راه‌اندازی شد و امکان معامله توکن آن در برخی صرافی‌ها فراهم گردید.
رشد اولیه قیمت
تنها چند روز پس از عرضه، قیمت پای از ۲ دلار عبور کرد و حتی تا ۳ دلار بالا رفت. این رشد سریع، امیدواری زیادی ایجاد کرد و کاربران آن را نشانه‌ای از موفقیت پروژه دانستند. اما این روند صعودی دوام چندانی نداشت.
سقوط آزاد پای؛ از اوج ۳ دلاری تا کف تاریخی ۰.۵۴ دلار
طبق داده‌های CoinGecko، توکن پای در هفته‌های اخیر یکی از بدترین عملکردها را در میان ۱۰۰ ارز دیجیتال برتر داشته است. قیمت این توکن از رکورد ۳ دلاری خود در فوریه به ۰.۵۴ دلار سقوط کرده است؛ یعنی بیش از ۸۱ درصد کاهش. این ریزش درست پس از آن شدت گرفت که برخی از لیدرهای سابق شبکه، پروژه را «slow rug pull» یا همان کلاهبرداری تدریجی نامیدند. ادعایی که مثل بمب در جامعه پای منفجر شد.
مقایسه با دیگر آلت‌کوین‌ها
در حالی که بازار رمزارزها به دلیل تعرفه‌های جدید ترامپ در چند روز اخیر شرایط منفی را تجربه کرده، سقوط پای نتورک بسیار شدیدتر بوده است. به عنوان مثال:
- SUI تنها ۱۰٪ افت داشته
- اکثر آلت‌کوین‌های بزرگ کاهش تک‌رقمی ثبت کرده‌اند
- اما PI بیشترین ضرر را در میان ۱۰۰ ارز برتر بازار ثبت کرده است
این سقوط باعث شد پای‌نتورک از جمع ۳۰ پروژه برتر بازار خارج شود؛ در حالی که تنها یک ماه قبل در آستانه ورود به جمع ۱۰ ارز برتر بود.
واکنش‌ها به ریزش پای نتورک
اتهام «فرش آهسته»
یکی از حامیان قدیمی این پروژه در پستی جنجالی، پای نتورک را فرش آهسته (Slow Rug Pull) نامید. این اصطلاح به پروژه‌هایی اطلاق می‌شود که در ابتدا امید و تبلیغات زیادی ایجاد می‌کنند اما به تدریج ارزش خود را از دست داده و جامعه را ناامید می‌کنند.
دیدگاه تحلیلگران
دکتر آلتکوین، یکی از تحلیلگران شناخته‌شده بازار، در صفحه X خود نوشت:
«تا زمانی که تیم هسته Pi (PCT) درباره توکنومیک خود شفاف نباشد، هیچ صرافی بزرگی مانند بایننس حاضر به فهرست کردن آن نخواهد بود.»
او هشدار داد که با چنین قیمت پایینی، اکوسیستم پای نتورک برای جذب کاربران به DApps و برنامه‌های غیرمتمرکز خود با چالش جدی روبه‌رو خواهد شد.
نگرانی جامعه
بسیاری از کاربران X (توییتر سابق) اعتقاد دارند که اگر وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، بیشتر دارندگان PI سکه‌های خود را می‌فروشند و سرمایه‌هایشان را به پروژه‌های تازه‌تر منتقل می‌کنند.
مشکل شفافیت در توکنومیک پای
یکی از اصلی‌ترین انتقادها به پای نتورک، نبود شفافیت در توکنومیک است. جامعه بارها خواستار توضیح درباره موارد زیر بوده است:
- میزان دقیق عرضه کل توکن‌ها
- برنامه آزادسازی (Unlock) توکن‌ها
- نقش تیم و بنیاد در مدیریت دارایی‌ها
- سیاست‌های ضدتورمی
تا امروز، هیچ پاسخ قانع‌کننده‌ای از سوی تیم توسعه داده نشده است. همین ابهام‌ها، سرمایه‌گذاران بزرگ و صرافی‌های معتبر را از پذیرش PI دور نگه داشته است.
تنها راه نجات؟ پیشنهاد سوزاندن میلیاردها توکن
برخی کاربران معتقدند که تنها راه احیای ارزش پای، سوزاندن بخش عظیمی از عرضه در اختیار بنیاد است. یکی از تحلیلگران در X نوشت:
«اگر Pi Foundation میلیاردها توکن از کیف‌پول‌های خود را نسوزاند، قیمت پای هیچ‌وقت دوباره به بالای ۱۰ دلار نخواهد رسید.»
این پیشنهاد البته با تردید همراه است. چراکه مشخص نیست تیم توسعه تمایلی به انجام چنین اقدامی داشته باشد یا خیر.
ریزش پای نتورک در بستر کلی بازار رمزارزها
تأثیر سیاست‌های آمریکا
در ۳۶ ساعت گذشته، اعمال تعرفه‌های جدید تجاری توسط دولت ترامپ باعث فشار فروش در بازار کریپتو شد. بیتکوین و اتریوم نیز دچار نوسانات نزولی شدند، اما شدت کاهش آن‌ها با ریزش پای نتورک قابل مقایسه نبود.
رفتار «فروش خبر»
بسیاری از تحلیلگران سقوط اخیر پای را نمونه‌ای از پدیده Sell the News می‌دانند؛ جایی که پس از عرضه رسمی یک دارایی، سرمایه‌گذاران اولیه برای کسب سود، اقدام به فروش می‌کنند و موجی از ریزش ایجاد می‌شود.
آینده پای‌نتورک؛ سقوط کامل یا فرصتی برای بازگشت؟
سناریوی اول: سقوط بیشتر
اگر شفافیت ایجاد نشود و قیمت برای مدت طولانی زیر ۱ دلار بماند، احتمالاً بسیاری از کاربران پروژه را رها خواهند کرد. این مسئله می‌تواند به تدریج اکوسیستم پای را از کار بیندازد.
سناریوی دوم: بازگشت تدریجی
در صورتی که بنیاد پای تصمیم بگیرد سیاست‌های شفاف‌تری ارائه کند، بخشی از توکن‌ها را بسوزاند و صرافی‌های بزرگ را به فهرست کردن PI ترغیب نماید، شاید امیدی برای بازگشت قیمت به بالای ۵ دلار در میان‌مدت وجود داشته باشد.
نقش جامعه
فراموش نکنیم که پای نتورک یکی از بزرگ‌ترین جوامع کاربری در جهان کریپتو را دارد. اگر این جامعه همچنان فعال بماند، امکان دارد که حتی با وجود چالش‌ها، پروژه فرصتی برای ادامه حیات پیدا کند.
جمع‌بندی
ریزش تاریخی پای‌نتورک زنگ خطری جدی برای میلیون‌ها کاربر این پروژه است. کاهش قیمت از ۳ دلار به ۰.۵۴ دلار تنها در چند هفته، نشان داد که hype و تبلیغات به تنهایی نمی‌توانند یک پروژه را نجات دهند. اکنون آینده پای بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات بنیاد آن وابسته است: شفافیت در توکنومیک، اقدامات ضدتورمی، و ایجاد اعتماد دوباره در جامعه. سرمایه‌گذاران باید محتاط باشند؛ چرا که همان‌طور که تاریخ کریپتو نشان داده، پروژه‌هایی که به سرعت رشد می‌کنند، می‌توانند به همان سرعت هم سقوط کنند.
