کوانتوم هنوز از دیوار امنیتی ارز دیجیتال بیت‌کوین عبور نکرده است. این جمله به‌خوبی خلاصه‌ای از اظهارات اخیر گراهام کوک، مدیر باسابقه گوگل و اکنون مدیرعامل استارتاپ بلاکچین Brava Labs است. او در یکی از تازه‌ترین پست‌های خود در شبکه‌های اجتماعی، به نگرانی‌های اخیر پیرامون پیشرفتهای محاسبات کوانتومی و احتمال تهدید آن‌ها علیه بیت‌کوین واکنش نشان داد. کوک در این پست با اطمینان خاطر اعلام کرد: «ریاضی کیف پول شما از خودِ بافت فضا-زمان قوی‌تر است.» این جمله در واقع پاسخی بود به موجی از نگرانی که پس از رونمایی مایکروسافت از تراشه کوانتومی «مایورانا ۱» در جامعه ارزهای دیجیتال به وجود آمد.
رونمایی مایکروسافت از مایورانا ۱ و واکنش بازار
مشخصات فنی و قابلیت‌ها
موفقیت گوگل، مایکروسافت و سایر شرکت‌های بزرگ در توسعه فناوری کوانتومی باعث شده تا بحث امنیت رمزنگاری بیت‌کوین دوباره داغ شود. مایورانا ۱ که توسط مایکروسافت توسعه یافته است، می‌تواند به‌طور بالقوه تا یک میلیون کیوبیت مقیاس‌پذیر را پشتیبانی کند. این دستگاه با استفاده از یک ماده جدید به نام «توپوهادیکتور» ساخته شده که مهندسان مایکروسافت آن را طراحی کرده‌اند. این فناوری نه‌تنها یک جهش بزرگ در حوزه محاسبات کوانتومی محسوب می‌شود، بلکه این قابلیت را دارد که برنامه‌های دنیای واقعی را که پیش‌تر غیرممکن به نظر می‌رسیدند، به مرحله اجرا برساند.
نگرانی فعالان حوزه رمزارز
همین موضوع باعث نگرانی برخی فعالان حوزه رمزارز شده است، چرا که آن‌ها تصور می‌کنند یک کامپیوتر کوانتومی با چنین قدرت پردازشی می‌تواند به الگوریتم‌های رمزنگاری بیت‌کوین نفوذ کرده و کلیدهای خصوصی را در زمانی بسیار کوتاه رمزگشایی کند؛ اتفاقی که در صورت وقوع، امنیت کل شبکه و دارایی میلیون‌ها کاربر را به خطر می‌اندازد. این نگرانی‌ها بیشتر بر پایه تئوری «شکستن الگوریتم‌های رمزنگاری متقارن و نامتقارن توسط محاسبات کوانتومی» است که سال‌هاست در محافل علمی و امنیتی مطرح می‌شود.
با این حال، گراهام کوک که تجربه سال‌ها فعالیت در گوگل و همکاری در پروژه‌های پیشرفته فناوری را در کارنامه دارد، معتقد است چنین ترس‌هایی در حال حاضر بیش از حد بزرگ‌نمایی شده‌اند. او بر این باور است که محدودیت‌های فنی و عملیاتی رایانه‌های کوانتومی امروزی، فاصله بسیار زیادی تا دستیابی به چنین توانایی‌هایی دارند و قدرت ریاضی و ساختار رمزنگاری بیت‌کوین به‌مراتب مقاوم‌تر از آن است که به راحتی توسط حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌های موجود شکسته شود.
پایداری کیوبیت‌های مایکروسافت
او توضیح می‌دهد که کیوبیت‌های معمولی در رایانه‌های کوانتومی به‌شدت ناپایدار هستند و کوچک‌ترین تغییر محیطی می‌تواند حالت کوانتومی آن‌ها را از بین ببرد. این ویژگی، یکی از موانع اصلی برای توسعه سیستم‌های کوانتومی بزرگ و پایدار است. اما کیوبیت‌های مایکروسافت که بر پایه طراحی مایورانا ساخته شده‌اند، از نظر پایداری شرایط متفاوتی دارند. کوک این کیوبیت‌ها را به گره‌های نوار لاستیکی تشبیه می‌کند که حتی با کشیده و پیچ‌خورده شدن، همچنان گره خود را حفظ می‌کنند. به گفته او، این پایداری است که در نهایت می‌تواند رایانه‌های کوانتومی را به محدوده میلیون‌ها کیوبیت برساند.
پیشرفتهای اخیر گوگل و آی‌بی‌ام
پیشرفتهای اخیر در حوزه محاسبات کوانتومی تنها به مایکروسافت محدود نمی‌شود. گوگل نیز اخیراً از پروژه پیشرفتهای با نام «Willow» رونمایی کرده که هدف آن ارتقای پایداری و مقیاس‌پذیری کیوبیت‌ها برای حل مسائل پیچیده دنیای واقعی است. در همین حال، IBM هم با معرفی پروژه «Blue Jay» بار دیگر جایگاه خود را به‌عنوان یکی از پیشگامان فناوری کوانتومی تثبیت کرده است. هرچند این دستاوردها از منظر علمی و مهندسی بسیار هیجان‌انگیز و نویدبخش هستند، اما در جامعه ارزهای دیجیتال بحث‌های گسترده‌ای را برانگیخته‌اند؛ به‌ویژه در مورد اینکه آیا امنیت رمزنگاری بیت‌کوین در بلندمدت می‌تواند در برابر چنین جهش‌های فناورانه‌ای مقاومت کند یا خیر.
برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند رشد توان پردازشی رایانه‌های کوانتومی با همین سرعت ادامه یابد، ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور، الگوریتم‌های رمزنگاری فعلی – که اساس امنیت بیت‌کوین و بسیاری از شبکه‌های بلاکچینی هستند – در معرض تهدید قرار گیرند. این نگرانی‌ها عمدتاً به دلیل قابلیت تئوریک کامپیوترهای کوانتومی در اجرای الگوریتم‌هایی مانند الگوریتم شور (Shor’s Algorithm) است که می‌تواند در زمان بسیار کوتاه‌تری نسبت به رایانه‌های کلاسیک، کلیدهای خصوصی را از کلیدهای عمومی استخراج کند.
قدرت ریاضی در برابر تهدید کوانتومی
با این حال، کوک به‌عنوان فردی که سال‌ها در قلب توسعه فناوری‌های پیشرفته و پروژه‌های امنیتی فعالیت کرده است، تأکید می‌کند که بیشتر تردیدها درباره امنیت بیت‌کوین ناشی از دست‌کم گرفتن «معجزه ریاضیات» در محافظت از دارایی‌های دیجیتال است. او توضیح می‌دهد که بیت‌کوین بر پایه الگوریتم‌های رمزنگاری قدرتمندی همچون SHA-256 و امضاهای دیجیتال ECDSA بنا شده که عملاً به دلیل وسعت فضای کلید و پیچیدگی محاسبات، غیرقابل شکستن هستند.
کوک یادآور می‌شود که یک عبارت بازیابی بیت‌کوین – همان کلید اصلی و حیاتی برای دسترسی به دارایی‌ها – به‌قدری پیچیده و متشکل از ترکیب‌های احتمالی عظیم است که حتی قدرتمندترین سیستم‌های کوانتومی پیش‌بینی‌شده در آینده نزدیک هم توانایی شکستن آن را نخواهند داشت. او این واقعیت را نه صرفاً یک مزیت فنی، بلکه یکی از ستون‌های بنیادین امنیت بلاکچین می‌داند که باعث شده بیت‌کوین بیش از یک دهه در برابر همه حملات شناخته‌شده دوام بیاورد.
تفاوت بین عبارت‌های ۱۲ و ۲۴ کلمه‌ای
برای درک بهتر این موضوع، کوک به تفاوت بین عبارت‌های بازیابی ۱۲ و ۲۴ کلمه‌ای اشاره می‌کند. به گفته او، یک عبارت ۲۴ کلمه‌ای نسبت به نسخه ۱۲ کلمه‌ای، ۳۴۰ سپتیلیون تریلیون ترکیب احتمالی بیشتری دارد. او برای نشان دادن بزرگی این عدد، یک مثال جالب ارائه می‌دهد: تصور کنید که ۸ میلیارد انسان روی زمین، هر یک با یک میلیارد ابررایانه، و هر ابررایانه قادر باشد یک میلیارد ترکیب را در هر ثانیه آزمایش کند.
حتی در این شرایط نیز برای شکستن عبارت بازیابی یک کیف پول بیت‌کوین به بیش از ۱۰ به توان ۴۰ سال زمان نیاز است. این در حالی است که عمر جهان از زمان بیگ‌بنگ تا کنون تنها حدود ۱۴ میلیارد سال بوده است. کوک با لحنی طنزآمیز اضافه می‌کند: «برای نزدیک شدن به چنین زمانی، باید جهان را یک تریلیون تریلیون بار دوباره راه‌اندازی کنید.»
آینده بیت‌کوین و مقابله با تهدیدات احتمالی
این مثال نشان می‌دهد که حتی در صورت پیشرفتهای چشمگیر فناوری کوانتومی، فاصله بسیار زیادی تا رسیدن به نقطه‌ای که امنیت بیت‌کوین به خطر بیفتد، وجود دارد. اما این به معنای آن نیست که جامعه بیت‌کوین و توسعه‌دهندگان آن باید دست روی دست بگذارند. در سال‌های اخیر، بحث‌هایی درباره به‌روزرسانی الگوریتم‌های رمزنگاری بیت‌کوین و استفاده از روش‌های مقاوم در برابر محاسبات کوانتومی در گرفته است. برخی کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند که شبکه بیت‌کوین می‌تواند در صورت لزوم با یک ارتقای نرم‌افزاری، به الگوریتم‌های امن‌تر مهاجرت کند. این قابلیت ارتقا، یکی از نقاط قوت بلاکچین بیت‌کوین به شمار می‌رود که در طول تاریخ خود چندین بار تغییرات فنی مهم را تجربه کرده است.
تأثیر روانی اخبار کوانتوم بر بازار
در کنار این مباحث فنی، باید به جنبه روانی و رفتاری بازار نیز توجه ویژه داشت. دنیای رمزارزها به‌شدت تحت‌تأثیر اخبار و شایعات است و هرگونه گزارش یا حتی گمانه‌زنی درباره تهدید بیت‌کوین توسط فناوری‌های نوظهور، به‌خصوص محاسبات کوانتومی، می‌تواند به سرعت موجی از واکنش‌ها را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کند. این واکنش‌ها نه‌تنها محدود به سرمایه‌گذاران خرد نمی‌شود، بلکه گاهی نهادهای سرمایه‌گذاری بزرگ نیز با شنیدن خبرهایی نظیر توسعه یک کامپیوتر کوانتومی فوق‌العاده قدرتمند، برای جلوگیری از ریسک احتمالی بخشی از دارایی‌های دیجیتال خود را نقد می‌کنند.
چنین تصمیم‌هایی حتی در نبود تهدید واقعی، می‌تواند باعث ایجاد نوسانات شدید و افت مقطعی قیمت بیت‌کوین و سایر رمزارزها شود. اینجاست که نقش چهره‌هایی مانند گراهام کوک پررنگ می‌شود؛ افرادی که با پشتوانه علمی و سابقه کاری معتبر، می‌توانند با ارائه توضیحات شفاف و مبتنی بر داده‌های واقعی، فضای روانی بازار را آرام کرده و مانع از شکل‌گیری موج‌های هیجانی شوند. حضور چنین افرادی نه تنها برای ثبات بازار مفید است، بلکه به آموزش عمومی و ارتقای درک فعالان بازار از فناوری‌های آینده‌محور نیز کمک می‌کند.
جمع‌بندی
کوانتوم و دیوار امنیتی بیت‌کوین
کوانتوم هنوز از دیوار امنیتی بیت‌کوین عبور نکرده است. این جمله به‌خوبی خلاصه‌ای از اظهارات اخیر گراهام کوک، مدیر باسابقه گوگل و اکنون مدیرعامل استارتاپ بلاکچین Brava Labs است. او در یکی از تازه‌ترین پست‌های خود در شبکه‌های اجتماعی، به نگرانی‌های اخیر پیرامون پیشرفتهای محاسبات کوانتومی و احتمال تهدید آن‌ها علیه بیت‌کوین واکنش نشان داد. کوک در این پست با اطمینان خاطر اعلام کرد: «ریاضی کیف پول شما از خودِ بافت فضا-زمان قوی‌تر است.» این جمله در واقع پاسخی بود به موجی از نگرانی که پس از رونمایی مایکروسافت از تراشه کوانتومی «مایورانا ۱» در جامعه ارزهای دیجیتال به وجود آمد.
او با تأکید بر قدرت ریاضی و ساختار رمزنگاری بیت‌کوین، یادآور می‌شود که امنیت این دارایی دیجیتال نه بر پایه سرعت یا قدرت پردازش رایانه‌ها، بلکه بر پایه اصول بنیادی ریاضی بنا شده است؛ اصولی که تغییر آن‌ها به مراتب دشوارتر از ساخت یک کامپیوتر سریع‌تر است. در نهایت، می‌توان گفت که محاسبات کوانتومی هرچند یک پیشرفت خارق‌العاده در تاریخ فناوری بشر محسوب می‌شود، اما در حال حاضر و حتی در آینده قابل پیش‌بینی، تهدیدی جدی برای امنیت بیت‌کوین به شمار نمی‌رود.
آنچه اهمیت دارد، هوشیاری مداوم جامعه توسعه‌دهندگان و کاربران است تا در صورت ظهور تهدیدات واقعی، اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهند. بیت‌کوین تاکنون بارها در برابر چالش‌های مختلف ایستادگی کرده و هر بار قوی‌تر از گذشته به مسیر خود ادامه داده است. تهدید کوانتوم نیز، حداقل در شرایط فعلی، یکی از آن چالش‌هایی است که بیشتر در سطح تئوری باقی مانده تا در میدان عمل.
